ਭਾਰਤ DAP ਲਈ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ
ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 65 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਲਈ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਖਾਦਾਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਡੀਏਪੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਖਾਦ ਹੈ (ਔਸਤ ਸਾਲਾਨਾ ਵਿਕਰੀ = 103.4 ਲੱਖ ਟਨ)। ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਆਯਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (57 ਲੱਖ ਟਨ)।
ਚੀਨ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਫਾਸਫੇਟ ਖਾਦ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਪਲਾਇਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ, ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡੀਏਪੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। MOP (ਮਿਊਰੀਏਟ ਆਫ ਪੋਟਾਸ਼) ਭਾਰਤ ਐਮਓਪੀ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਘਰੇਲੂ ਪੋਟਾਸ਼ ਭੰਡਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਚੀਨ ਨੇ ਖਾਦ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਮਦਦ ਦਾ ਹੱਥ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।
ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ
ਚੀਨੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੌਰਾਨ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਵਿਵਾਦ ਨਹੀਂ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਚੀਨੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਵਾਂਗ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ 75 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਬਕ ਸਿੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਹੀ ਰਣਨੀਤਕ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧੀ ਜਾਂ ਖ਼ਤਰਾ ਸਮਝਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਭਾਈਵਾਲ ਵਜੋਂ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਾਂਗ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
